• Welke soort koek vindt jij het lekkerst?

legendes over ouwe koek.

Er bestaan verschillende verhalen en legendes die vertellen hoe de peperkoek in Europa is beland. Het oudste verhaal is dan toch wel dat al in de tijd van de Farao's men in het oude Egypte al koek bakte. Deze bestond uit granen, honing en specerijen.Ook de oude Grieken kenden een honingkoek, waarvan de  eigenschappen zeer gewaardeerd werden. Deze koeken werden door de oude Grieken aan de goden geofferd om hen gunstig te stemmen. Bij de Romeinen werd aan de honingkoek bovendien echte peper en gedroogd fruit toegevoegd.

In China werd ook koek gebakken, al in de tijd van Genghis Khan in de 10° eeuw was er ook een soort honingkoek. Deze werd "mi-kong" genoemd en maakte deel uit van de rantsoenen van de ruiters van zijn leger.

                2

Een legende vermeldt dat bisschop . Gregorius al in 992 in Pithiviers (Frankrijk) een koek van Armeense oorsprong met kruiden en honing leerde bakken. Andere verhalen vertellen dan weer dat de Kruisvaarders de peperkoek mee uit Jeruzalem naar Europa hebben gebracht. Dat kan omdat  peperkoek  op de terugweg naar Europa heel lang goed bleef. In de middeleeuwen, rond de 12^e eeuw, werd peperkoek gebakken in de kloosters. Binnen de muren van deze kloosters werden inderdaad granen geoogst en hielden imkers de bijen die nodig waren voor de honing. In de twaalfde eeuw zou zelfs de abt van een klooster in Basel (Zwitserland) het bakken hebben verboden. Reden hiervoor was dat  de peper en de specerijen de monniken te veel verhit zou hebben en dus geen goede werking op de monniken zouden hebben. In ieder geval werd aan peperkoek steeds meer geneeskundige krachten toebedeeld. De koeken werden "peperkoek" genoemd omdat peper de duurste specerij was die in koek werd verwerkt.

De ontdekkingreizen in de 15° en 16° eeuw zorgden er dan weer voor dat andere en nieuwe specerijen naar Europa werden gebracht en aan de koek werden toegevoegd. Het recept is dan ook veelvuldig veranderd of bijgewerkt.  Een ander verhaal is dat Filips de Goede in 1452 in Vlaanderen kennis maakte met peperkoek. Hij nam de koek mee naar Frankrijk zodat men ook daar van deze lekkernij kon genieten. . De peperkoek noemde men daar "pain d'épices". In  de 16° eeuw bestond er in Parijs al een gespecialiseerde beurs "La Foire du pain d'épices". In Frankrijk stond de streek van Reims  bekend als een belangrijk producent voor "pain d'épices". 

3

In Duitsland is het bekend dat in de 17^e eeuw peperkoeken werden gebakken. Deze werden "Lebkuchen" genoemd. Deze koeken worden in Duitsland veelal rond de kerstdagen als geschenk gegeven. Tot nu toe is het een goed gebruik in Duitsland om de Lebkuchen (meestal in hartvorm gebakken) te voorzien van een spreuk of klein berichtje zoals "Ich liebe dich" en "Hertzlichen Dank". Ook zien we deze koek in een vorm van een poppetje, zoals het bekende 'peperkoekmannetje'. Een gelijksoortige koek als deze Lebkuchen kennen we ook in Nederland. Zowel in Nederland als in België werd op kermissen een speciale platte, taaie koek gebakken, die de jongens met bijlen in 3 stukken dienden te hakken. Ze noemden dit dan ook  "koekhakken". De winnaar kreeg dan als geschenk een lekker stuk "pondkoek".

Alle bakkers in Nederland bakten op een ambachtelijke wijze hun peperkoek zelf tot het ontstaan van de tweede wereldoorlog. Na de tweede wereldoorlog werd de productie meer en meer in bepaalde streken van vooral Groningen, Friesland, maar ook in Noord Brabant gecentraliseerd. Door het zeer arbeidsintensieve proces daalde het aantal lokale peperkoekbakkers. Bovendien ontstond er door een concentratie in de distributie, een schaalvergroting in de aankoop. Daardoor ontstond er een grote behoefte aan grote, belangrijke leveranciers. Dit resulteerde echter dat de plaatselijke (ambachtelijke) bakker steeds meer markt ging verliezen. Nu zijn er in Nederland nog enkele ambachtelijke warme bakkers die de peperkoek zelf bakken, hetgeen nog steeds een vrij arbeidsintensief productieproces is. De meesten laten het over aan professionele koekbakkerijen, zeg maar gerust ambachtelijke koekfabrieken.